بیماری های شغلی به هر نوع بیماری یا عارضه ای اطلاق می شود که در اثر انجام وظایف شغلی و قرار گرفتن در معرض عوامل زیان آور محیط کار ایجاد یا تشدید شود. این بیماری ها طیف گسترده ای را شامل می شوند، از بیماری های تنفسی و ریوی مانند سیلیکوز و آزبستوز گرفته تا اختلالات اسکلتی-عضلانی، مشکلات پوستی، مسمومیت ها و حتی برخی از انواع سرطان.
تعداد زیادی از کارگران در سراسر جهان در معرض خطر ابتلا به بیماری های شغلی قرار دارند. سازمان بین المللی کار (ILO) تخمین می زند که سالانه حدود 2.7 میلیون نفر در اثر بیماری های مرتبط با کار جان خود را از دست می دهند و 160 میلیون نفر به بیماری های غیرقابل درمان مبتلا می شوند.
انواع بیماری های شغلی
- بیماری های ناشی از کار: این دسته از بیماری ها در اثر تماس مستقیم با عوامل زیان آور محیط کار ایجاد می شوند. به عنوان مثال، تنفس گرد و غبار سیلیس می تواند منجر به بیماری سیلیکوز شود و تماس با مواد شیمیایی خورنده می تواند باعث آسیب پوستی شود.
انواع بیماری های شغلی - بیماری های تشدید شده توسط کار: این بیماری ها در افرادی که قبلاً به آنها مبتلا هستند، در اثر عوامل محیط کار تشدید می شوند. به عنوان مثال، کار در محیط های پر سر و صدا می تواند باعث تشدید کم شنوایی در افراد مبتلا به کم شنوایی شود.
عوامل ایجاد کننده بیماری های شغلی
- عوامل فیزیکی: این عوامل شامل سر و صدا، ارتعاش، گرد و غبار، نور، گرما و سرما می شوند.
- عوامل شیمیایی: این عوامل شامل مواد شیمیایی، حلال ها، دودها و گازها می شوند.
- عوامل بیولوژیکی: این عوامل شامل باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها می شوند.
- عوامل ارگونومیکی: این عوامل به وضعیت نامناسب بدن در حین کار و انجام حرکات تکراری مربوط می شوند.
- عوامل روانی-اجتماعی: این عوامل شامل استرس، فشار روانی، کار بیش از حد، و عدم امنیت شغلی می شوند.
عوامل ایجاد کننده بیماری های شغلی
پیشگیری از بیماری های شغلی
- شناسایی عوامل خطر: اولین قدم در پیشگیری از بیماری‌های شغلی، شناسایی عوامل زیان‌آور موجود در محیط کار است.
- ارزیابی ریسک: پس از شناسایی عوامل خطر، باید میزان ریسک ابتلا به بیماری برای هر کارگر ارزیابی شود.
- کنترل ریسک: برای کاهش ریسک ابتلا به بیماری، باید اقدامات کنترلی مناسب مانند تهویه مناسب، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، آموزش کارگران و جایگزینی مواد خطرناک با مواد ایمن تر انجام شود.
- معاینات پزشکی: کارگران باید به طور مرتب تحت معاینات پزشکی قرار بگیرند تا علائم بیماری های شغلی در آنها به موقع تشخیص داده شود.
نقش کارفرمایان و کارگران در پیشگیری از بیماری های شغلی
- کارفرمایان: کارفرمایان موظف هستند که محیط کار ایمن و سالمی را برای کارگران خود فراهم کنند. آنها باید از طریق انجام اقدامات کنترلی مناسب، ریسک ابتلا به بیماری های شغلی را به حداقل برسانند.
- کارگران: کارگران نیز موظف هستند که از دستورالعمل های ایمنی و بهداشت شغلی پیروی کنند و از تجهیزات حفاظت فردی به طور صحیح استفاده کنند. آنها همچنین باید در صورت مشاهده هرگونه عامل خطر، آن را به کارفرمای خود گزارش دهند.
نقش کارفرمایان و کارگران در پیشگیری از بیماری های شغلی
بیماری های شغلی مشکلی جدی است که می تواند سلامت و زندگی کارگران را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. با آگاهی از این بیماری ها، عوامل ایجاد کننده آنها و اقدامات پیشگیرانه، می توان از بروز بسیاری از این بیماری ها جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
بیماری های شغلی خطرات جدی هستند که سلامت و زندگی کارگران را تهدید می کنند. با شناسایی عوامل خطر، ارزیابی ریسک، کنترل ریسک، انجام معاینات پزشکی و همکاری کارفرمایان و کارگران می توان از بروز بسیاری از این بیماری ها پیشگیری کرد.
مرکز تخصصی طب کار سام پارس با ارائه خدمات تخصصی در زمینه طب کار و بهداشت حرفه ای، به کارفرمایان و کارگران در شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطر بیماری های شغلی کمک می کند. این مرکز با بهره مندی از متخصصان مجرب و تجهیزات پیشرفته، طیف گسترده ای از خدمات را ارائه می دهد، از جمله:
- معاینات طب کار: معاینات ادواری، معاینات بدو استخدام، معاینات بازگشت به کار، معاینات رانندگان
- آزمایش های پاراکلینیکی: آزمایش خون، ادرار، ریه، شنوایی سنجی، بینایی سنجی
- مشاوره پزشکی: مشاوره در زمینه بیماری های شغلی، بهداشت حرفه‌ای، تغذیه و ارگونومی
- ارائه آموزش های بهداشت حرفه ای: به کارفرمایان و کارگران
مرکز تخصصی طب کار سام پارس با تعهد به ارتقا سلامت و پیشگیری از بیماری های شغلی، در کنار کارفرمایان و کارگران قرار دارد تا محیط های کاری سالم و ایمن را برای همه ایجاد کند.
